وانیل
وانیل یا ورق قٌماری[۱] میوه گیاهی است از خانواده ثعلب هاOrchidaceae، این گیاه دارای پایه‌ای رونده بوده بومی جنگلهای مرطوب قاره آمریکا است.
دانه‌های این گیاه را پس از فرآوری تخمیر می‌کنند تا عطر مطبوع آنها بیرون بیاید و عموما بصورت پودر یافت میشود و در بعضی موارد آنرا با الکل اتیل و آب مخلوط کرده که بصورت عصاره وانیل به بازار عرضه میشود که عموما حاوی ۳۵% الکل می‌باشد. عصاره وانیل ممکن است دارای شکر، شربت ذرت و یا پروپیلن گلیکول نیز باشد. معروفترین کاربرد این گیاه در ایران در شیرینی پزی و ساخت بستنی است.سرخپوستان توتوناک سازندگان اولیه وانیل بودند.
وانیل پس از زعفران گران قیمت ترین ادویه است.[۲][۳]
تاریخچه
وانیل برای اولین بار در قرن شانزدهم میلادی توسط آزتک‌ها استفاده میشد. فاتحان اسپانیایی، در سراسر آمریکای میانه و مکزیک امروزی مردمانی را یافتند که از وانیل در نوشیدنی ها و غذاهایشان استفاده میکردند. پس از آن وانیل به اسپانیا آورده شد و برای طعم و عطر دهی یک نوشیدنی شکلاتی استفاده شد. این نوشیدنی از مخلوط دانه های کاکائو، وانیل، ذرت، آب و عسل درست شده بود. دامنه مصرف این نوشیدنی به انگلستان ، فرانسه و در اوایل قرن هفدهم میلادی به کل اروپا گسترده شد. [۴]
مواد موثر
دانه‌های وانیل حاوی 2-1 درصد وانیلین (4 هیدروکسی 3 متوکسی بنزالدهید) است. بخش عمده ی عطر و طعم وانیل به دلیل وجود ترکیب وانیلین، در آن است. اسید وانیلیک، پی هیدروکسی بنزوئیک آلدهید، تانن، پلی فنول، اسیدهای آمینه ی آزاد و رزین سایر ترکیبات این گیاه هستند.
دانستنی ها
- وانیل پس از زعفران دومین ادویه ی گرانقیمتِ جهان است.
- اولین بار در سال 1780 میلادی توماس جفرسون در پاریس از وانیل برای طعمدار کردن بستنی استفاده کرد. در حال حاضر نسخهی اصلی طرز تهیه ی این بستنی در کتابخانه ی کنگره ی آمریکا نگهداری میشود.
- نخستین بار در سال 1819 یک کارآفرین فرانسوی، گیاه وانیل را در جزایر موریس، ماداگاسکار، ریونیون و کومور پرورش داد.
- تا اواسط قرن نوزدهم میلادی، مکزیک تنها تولیدکننده ی وانیل در جهان بود.
- هم اکنون، ماداگاسکار بزرگترین تولیدکننده ی وانیل در جهان است و محصول تولیدی این کشور، به نام وانیل بوربون ماداگاسکار شناخته میشود. پس از ماداگاسکار، اندونزی و مکزیک به ترتیب در رتبه های دوم و سوم تولید وانیل قرار دارند. مکزیک و تاهیتی فقط، 10 درصد از بازار تجارت وانیل را در اختیار دارند.
حد مجاز مصرف
- در حال حاضر اطلاعات علمی کافی برای تعیین محدوده ی دوز مصرفی وانیل وجود ندارد. به یاد داشته باشید که محصولات طبیعی لزوماً ایمن نیستند. قبل از مصرف هر محصول به برچسب بسته بندی آن توجه و در صورت داشتن بیماری و یا عارضه ای خاص، قبل از مصرف با پزشک مشورت کنید.
- دوز مصرفی برای درمان بیماری سیکل سل، روزانه 1 گرم به مدت 40 روز است.